De gevolgen van kindermishandeling, verwaarlozing en seksueel misbruik:
De ontwikkeling van een kind hangt voor een groot deel af van de interactie met de ouders. Dat geldt zeker in de eerste levensjaren. Later gaat omgeving & contact met leeftijdsgenoten een steeds belangrijkere rol spelen. De liefdevolle zorg en aandacht van de ouder is voor het opgroeiende kind een basis voor wederzijds vertrouwen. Het kind kan zich daardoor in een veilige sfeer ontwikkelen. Positieve aandacht van de ouder stimuleert het kind om zich evenwichtig te ontwikkelen op emotioneel, intellectueel en lichamelijk gebied.
In het geval van kindermishandeling ontbreekt die veiligheid en liefdevolle interactie, en komt de ontwikkeling van een kind zwaar onder druk te staan. Dit ondermijnt het vertrouwen van het kind in anderen. Als het kind de buitenwereld als vijandig ervaart, dan verstoort dat zijn omgang met mensen om hem heen. Het kind zoekt de schuld voor het gedrag van de mishandelende ouder vaak bij zichzelf. Daardoor krijgt hij een verwrongen, negatief beeld van zichzelf en loopt zijn zelfvertrouwen een grote deuk op. (Bron: NJI)
Zie ook: artikel over gevolgen van kindermishandeling
Mogelijke gevolgen van kindermishandeling tijdens de jeugd:
- Lichamelijk letsel.
- In extreme gevallen, bij zware lichamelijke mishandeling of verwaarlozing, zelfs overlijden
- Ontwikkelingsachterstanden en ontwikkelings- en groeistoornissen
- Psychische, sociaal-emotionele en fysieke klachten in de kindertijd / tijdens het opgroeien
- Hechtingsproblematiek
- Grote diversiteit aan gedragsproblemen
- Slaap-, concentratie-, en focusproblemen
- Risicovol (gezondheids)gedrag, m.n. vanaf puberleeftijd: roken, blowen, drinken, drugsgebruik, veel wisselende seksuele partners
- Obesitas & Eetstoornissen
- Zelfbeschadiging, suïcide(pogingen)
- Problematische relaties (vanaf puberteit)
- Tienerzwangerschap
- Neurobiologische schade / hersenschade (vanaf jonge leeftijd)
Mishandeling, verwaarlozing en seksueel misbruik verstoren de normale vorming van het neurale verbindingen in de hersenen.
Ook heeft het schadelijke gevolgen voor de afgifte van hormonen die te maken hebben met stress-regulatie. Een over-actief en overprikkeld stress-systeem.
Ook negatieve gevolgen voor het immuunsysteem, waardoor je vatbaarder wordt voor ziekten en stoornissen.
Mogelijke gevolgen op volwassen leeftijd:
- Psych(iatr)ische problematiek gedurende hele levensloop
- Fysieke/somatische klachten gedurende hele levensloop
- Problemen met relaties en hechting gedurende hele levensloop
- Ontwikkeling van allerlei ziekten, zoals COPD, diabetes, kanker, hart- en vaatziekten
- Kindermishandeling (het doorgeven aan volgende generatie)
Gevolgen voor de maatschappij:
De onveiligheid die kinderen tijdens hun opvoeding ervaren is een belangrijke oorzaak van gedrag dat de maatschappij als overlast en als bedreiging van de veiligheid ervaart. Verslaving is een van de manieren om de ellendige gevolgen van kindermishandeling in de jeugd te ontvluchten. Die verslaving aan drugs en alcohol brengt overlast voor de omgeving mee. Andere maatschappelijke gevolgen van kindermishandeling zijn de kosten van de zorg en behandeling die slachtoffers vaak langdurig nodig hebben.
Veerkracht:
Niet elk kind loopt evenveel schade op. De ernst van de gevolgen hangt onder andere af van factoren als:
- de ernst van het geweld, de verwaarlozing of het misbruik op zich;
- de leeftijd waarop het begint, hoe vaak het gebeurt en hoe lang het voortduurt;
- het wel of niet aanwezig zijn van steun uit de omgeving;
- de persoonlijkheid van het kind.
Factoren die mogelijk een beschermende werking hebben zijn zelfwaardering, veerkracht, bovengemiddelde intelligentie en goede interpersoonlijke vaardigheden.
ACE-studie naar lange termijn gevolgen van kindermishandeling:
Een belangrijke studie naar de lange termijn gevolgen van kindermishandeling is de ACE-studie van Vincent Felitti & Robert Anda (VS).
ACEs zijn 'Adverse Childhood Experiences' (negatieve jeugdervaringen).
ACEs zijn gedefinieerd als: het tijdens de jeugd (0 - 18 jaar) blootgesteld zijn aan:
1) Psychisch geweld
2) Fysiek geweld
3) Seksueel misbruik
4) Emotionele verwaarlozing (geen steun, liefde)
5) Fysieke verwaarlozing
6) Gescheiden ouders
7) Getuige van mishandeling (stief)moeder
8) Ouders met alcohol of drugsverslaving
9) Ouders met psychi(atri)sche aandoening
10) Een ouder in de gevangenis
In de ACE-studie wordt gekeken wat de correlatie is tussen dergelijke ervaringen in de jeugd en de zorgconsumptie (zorg/behandeling/therapie/medicijngebruik) van mensen gedurende hun verdere (volwassen) leven.
Belangrijkste conclusies ACE-studie:
- ACEs zijn positief gecorreleerd aan de tien meest voorkomende doodsoorzaken in de VS. (Hart & vaatziekten, longziekten, kanker, diabetes, psychiatrische stoornissen, suïcide)
- ACEs hebben belangrijke invloed op de 10 grootste risicofactoren op de mentale en fysieke gezondheid: roken, alcoholisme, drugsgebruik, extreem overgewicht, passiviteit (onvoldoende beweging), veel verschillende seksuele partners, seksueel overdraagbare aandoeningen, depressiviteit en suïcidepogingen.
- ACEs zijn de meest basale en meest voorkomende oorzaken van risicovol gezondheidsgedrag, van een grote diversiteit aan psychische en somatische ziektes, handicaps, stoornissen en zelfs een belangrijke oorzaak om gemiddeld jonger te overlijden.
- ACEs zijn sterk gecorreleerd met hoge kosten voor gezondheidszorg. Mensen met ACEs hebben gemiddeld een veel hogere zorgconsumptie.
- Veel chronische ziektes hebben hun oorsprong in de vroege jeugd.
- Verklaring: verstoord stresssysteem, verstoord immuunsysteem, verstoring van de hormonen die rol spelen bij bestrijden van infecties en voorkómen van ziekten.
ACEs in Nederland:
In 2010 heeft TNO een pilot ACE-studie uitgevoerd onder Nederlandse bevolking. Conclusies:
- ACE’s komen veel voor: bijna 44% van de Nederlanders rapporteert één of meerdere negatieve jeugdervaringen.
- Met name emotionele verwaarlozing, psychisch geweld en fysiek geweld worden veel genoemd.
- ACE’s komen vaak niet alleen: ruim 17% van de Nederlanders rapporteert 3 of meerdere soorten negatieve ervaringen.
- Nederlanders rapporteren over het algemeen minder ACE’s dan Amerikanen (Felitti). Echter dit geldt niet voor het aantal mensen dat 4 of méér ACE’s rapporteert: dat aantal is gelijk in Nederland en de VS.
Zie ook: artikel over de ACE-studie.
Behandeling om gevolgen van ACEs / kindermishandeling te beperken of te herstellen:
Volgens Felitti (e.a.) is kindermishandeling te beschouwen als een verborgen epidemie in de samenleving. Van belang is dat kinderen die trauma’s/schade hebben opgelopen vroegtijdig adequate (trauma)behandeling krijgen. Mishandelde, verwaarloosde of misbruikte kinderen hebben recht op goede zorg/behandeling. Dat is: traumaverwerking + herstel van opgelopen schade of achterstanden + aandacht voor het hele (gezins)systeem.
Hoe zijn ACEs te voorkómen en te bestrijden?
- Vroegtijdige signalering
- Een goede risicotaxatie
- Traumasensitief onderwijs en zorg
- De opgelopen schade behandelen en herstellen. Hoe eerder, hoe beter.
- Dus kinderen met ACES: specialistische (trauma)hulp bieden.
- Ook bij volwassenen met ACEs: specialistische traumabehandeling.
- ACEs zijn niet onomkeerbaar! Herstel is mogelijk.
- Veerkracht / Resilience. Post-traumatic growth.
Zie ook:
Richtlijn jeugdhulp kindermishandeling
Wilhelmina Kinder Ziekenhuis Utrecht en Landelijk Expertise Centrum Kindermishandeling
Slachtofferwijzer kinder en jeugd traumacentrum